Биология ва тиббиёт муаммолари 2025, №1 (158)


Subject of the article

ЎТКИР ИЧАК ТУТИЛИШИДА ИЧАК ҲАЁТИЙЛИГИНИ БАҲОЛАШДА ҚОНДАГИ ЛАКТАТ МИҚДОРИНИНГ АҲАМИЯТИ (349-352)

Authors

Хошимов Диёр Эгамқулович, Туляганов Даврон Бахтиярович, Миракбарова Насиба Тураевна

Institution

Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази, Ўзбекистон Республикаси, Тошкент ш.

Abstract

Ўткир ичак тутилиши  ичак бўшлиғи бўйлаб ундаги таркибий сақланма ва газлар ҳаракатининг кескин бузилишидир. Айниқса, ичак деворининг ишемияси ва некрозига олиб келувчи сиқилган (странгуляцион) шакли бирмунча хавфли ҳисобланади. Қондаги лактат (сут кислотаси) миқдорини аниқлаш тўқима гипоксияси, ичак ишемиясини ташхислаш ва касаллик оқибатини башорат қилишда қўшимча лаборатор текширув сифатида аҳамиятлидир. Ўткир ичак тутилишининг деструктив асоратлари диагностикасида қўлланиладиган қўшимча лаборатор усулларни ажратиб кўрсатиш учун бир нечта адабиётлар, илмий нашр ва тадқиқот натижалари таҳлил қилинди.

Key words

ичак тутилиши, лактат, странгуляция, тўқима гипоксияси, ишемия, гиперлактатемия, лактатацидоз, ичак резекцияси.

Literature

1. Бирюкова Е.Н., Аринбасарова А.Ю., Меденцев А.Г. L-лактатоксидазные системы микроорганизмов. Науч-ный журнал Микробиология. 2022;91(2)150-159. DOI: 10.31857/S0026365622020045 2. Гаврилов С.В., Сабаури Р.В., Меньков А.В. Значение определения уровня лактата крови в диагностике острой кишечной непроходимости у пациентов пожилого возраста. Современные технологии в медицине. 2014;6(4):172-175. 3. Дьяков С.В., Жбанников П.С., Карачевцев М.Д., Забусов А.В. Лактат крови в оценке и коррекции тканевой перфузии при межгоспитальной транспортировке. Вестник анестезиологии и реаниматологии. 2013;10(4):033-038. 4. Колоцей В.Н., Смотрин С.М. Инвагинационная кишечная непроходимость в клинической практике ургентного хирурга. Журнал Гродненского государственного медицинского университета. 2016;3:55. 5. Мухамеджанов Э.К. Лактат  важнейший регулятор гомеостаза глюкозы. Научные известия. 2022;(29):98-104. 6. Острая кишечная непроходимость. Методическое пособие для студентов старших курсов, интернов, ординаторов и практикующих врачей. Под редакцией проф. А.М. Шулутко, проф. В.И. Семикова. Москва, 2010;4. 7. Тимербулатов В.М., Тимербулатов Ш.В., Сагитов Р.Б., Асманов Д.И., Султанбаев А.У. Диагностика ишемических повреждений кишечника при некоторых острых хирургических заболеваниях органов брюшной полости. Креативная хирургия и онкология. 2017;3:12-19. DOI: 10.24060/2076-3093-2017-7-3-12-19 8. Тимербулатов Ш.В., Сагитов Р.Б., Султанбаев А.У., Асманов Д.И. Диагностика ишемических повреждений кишечника при острых хирургических заболеваниях органов брюшной полости. Клиническая и экспериментальная хирургия 2012;3:40-52. 9. Туляганов Д.Б., Хошимов Д.Э., Пулатов Д.Т., Яров Ж.Б. Гигантский полип и инвагинация тонкой кишки – как причина острой тонкокишечной непроходимости. Вестник экстренной медицины. 2023;16(2):47-50. DOI: 10.54185/TBEM/vol16_iss2/a7 10. Устьянцева И.М., Хохлова О.И. Новые представле-ния о роли лактата при шоке. Обзор литературы. По-литравма. 2009;2:70-73. 11. Хаджибаев А.М., Ходжимухамедова Н.А., Хаджибаев Ф.А. Диагностика и лечение острой кишечной непроходимости. Казанский медицинский журнал. 2013;94(3)377-381. DOI: 10.17816/KMJ2188 12. Alvarez Pérez J.A., Baldonedo R.F., Bear I.G., Solís J.A., Alvarez P., Jorge J.I. Emergency hernia repairs in elderly patients. Int Surg. 2003;88:231-7. 13. Arenal J.J., Bengoechea­Beeby M. Mortality associated with emergency abdominal surgery in the elderly. Canadian Journal of Surgery. 2013;46:111-116. 14. Bao L., Zhang M., Yan P., Wu X., Shao J., Zheng R. Retrospective analysis of the value of arterial blood lactate level and its clearance rate on the prognosis of septic shock patients. Zhonghua Wei Zhong Bing Ji Jiu Yi Xue. 2015;27(1):38-42. DOI: 10.3760/cma.j.issn.2095-4352.2015.01.009 15. De Backer D. Lactic acidosis. Intensive Care Med. 2003;29:699-702. 16. Dellinger R.P., Levy M.M., Rhodes A., Annane D., Gerlach H., Opal S.M. et al. Surviving sepsis campaign: International guidelines for management of severe sepsis and septic shock: 2012. Crit Care Med. 2013;41(2):580-637. 17. Erik K.P., William M.Th. Review of Small-Bowel Obstruction: The Diagnosis and when to worry. Author affiliations published online. 2015. DOI: 10.1148/radiol.15131519 18. Fitzpatrick L.A., Rivers-Bowerman M.D., Thipphavong S., Clarke S.E., Rowe J.A., Costa A.F. Pearls, Pitfalls and Conditions that Mimic Mesenteric Ischemia at CT. Radiographics: a review publication of the Radiological Society of North America. 2020; 40(2):545-561. DOI: 10.1148/rg.2020190122 19. Foucher C.D., Tubben R.E. Lactic Acidosis. StatPearls Publishing, 2024. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470202 20. Gallegos N.C., Dawson J., Jarvis M., Hobsley M. Risk of strangulation in groin hernias. 1991;78:1171-3. DOI: 10.1002/bjs.1800781007 21. Ge B.J., Huang Q., Liu L.M., Bian H.P., Fan Y.Z. Risk factors for bowel resection and outcome in patients with incarcerated groin hernias. Hernia. 2010;14:259-64. DOI: 10.1007/s10029-009-0602-2 22. Husain F.A., Martin M.J., Mullemx P.S., Steele S.R., Elliott D.C. Serum lactate and base deficit as predictors of mortality and morbidity. The American Journal of Surgery. 2003;185:485-491. 23. Jones J., Bell D., Amer M. Small bowel obstruction. Reference article. Radiopaedia.org. 2023. Permalink: https://radiopaedia.org/articles/6158. DOI: 10.53347/rID-6158 24. Knipe H., Shah V. Strangulating bowel obstruction. Reference article, Radiopaedia.org. 2020. DOI: 10.53347/rID-75991 25. Levy M.M., Fink M.P., Marshall J.C., Abraham E., Angus D., Cook D. et al. 2001 SCCM/ESICM/ACCP/ATS/SIS International Sepsis Defi-nitions Conference. Crit Care Med. 2003;31(4):1250-1256. 26. Merrells R.J., Cripps A.J., Chivers P.T., Fournier P.A. Role of lactic acidosis as a mediator of sprint-mediated nausea. Physiological Reports. 2019;7(21):p.e14283. DOI: 10.14814/phy2.14283 27. Park J.S., Kim S.J., Lee S.W., Lee E.J., Han K.S., Moon S.W. et al. Initial low oxygen extraction ratio is related to severe organ dysfunction and high in-hospital mortality in severe sepsis and septic shock patients. Journal of Emergency Medicine. 2015;49(3):261-267. DOI: 10.1016/j.jemermed.2015.02.038 28. Patrick J., Mariana V.C. Intestinal Obstruction: Evaluation and Management. Medstar Georgetown University Hospital. Washington, District of Columbia. American Family Physician. 2018;15:98(6):362-367. 29. Pohanka M. D-Lactic Acid as a Metabolite: Toxicology, Diagnosis and Detection. Biomed Res Int. 2020:3419034. Published June 17, 2020. DOI: 10.1155/2020/3419034 30. Şahin M., Buluş H., Yavuz A., Turhan V.B., Öztürk B., Kılıç N.A. et al. The role of the lactate level in determining the risk rates of small bowel resection in incarcerated hernias. Ulusal travma ve acil cerrahi dergisi. Turkish journal of trauma emergency surgery. 2020;26(4):593-599. DOI: 10.14744/tjtes.2020.02500 31. Singer M., Deutschman C.S., Seymour C.W., Shankar-Hari M., Annane D., Bauer M. et al. The third international consensus definitions for sepsis and septic shock (Sepsis-3). JAMA. 2016;315(8):801-810. 32. Li X., Yang Y., Zhang B. et al. Lactate metabolism in human health and disease. Signal Transduction and Targeted Therapy. 2022;7(1):305. https://doi.org/10.1038/s41392-022-01151-3 33. Tanaka K., Hashimoto H., Ohki T. Lactate levels in bowel strangulation with experimental animal model. International surgery. 2015;100(2):240-243. DOI: 10.9738/intsurg-d-13-00211.1 34. Zhang Z., Xu X. Lactate clearance is a useful bi-omarker for the prediction of allcause mortality in critical-ly ill patients: a systematic review and meta-analysis. Critical Care Medicine. 2014;42(9):2118-2125.